Procedura i rozliczenia są ważniejsze od pacjenta!

Ochrona zdrowia skoncentrowana na pacjencie. Część 2

Opieka skoncentrowana na pacjencie to obecnie w polskiej rzeczywistości piękny slogan. Nie ulega dla mnie wątpliwości, że system ochrony zdrowia jest skoncentrowany na potrzebach i problemach systemu, a nie na pacjencie. Czas najwyższy zaplanować i podjąć takie działania, dzięki którym za kilkanaście lat będziemy mogli powiedzieć, że dla naszego systemu najważniejszy jest pacjent.

Oznacza to, że budowanie systemu, jego reformowanie i doskonalenie w pierwszej kolejności musi uwzględniać oczekiwania i potrzeby pacjentów, personelu medycznego i administracyjnego placówek leczniczych i to według tych potrzeb i to z ich perspektywy należy system naprawiać. Nigdy odwrotnie, bo już na zawsze polska ochrona zdrowia będzie zorientowana na potrzeby systemu, a nie na pacjenta, już zawsze pacjent będzie traktowany przedmiotowo, a nie podmiotowo, będzie biernym, a nie aktywnym uczestnikiem procesu leczenia.

Jak to osiągnąć? Zorganizować system, w którym wszystkie grupy interesariuszy będą koncentrowały swoje działania na osiągnięciu celu, który dla poszczególnych grup brzmi (rys. 4):

Pacjenci i ich najbliżsi – zaangażowanie w proces leczenia i współodpowiedzialność za jego efekty.
Personel medyczny – budowanie partnerskich relacji z pacjentami, dzięki czemu pacjenci zaangażują się w proces leczenia i przyjmą współodpowiedzialność za jego efekty.
Personel administracyjny placówek leczniczych – prowadzenie bezpiecznej, niezawodnej i skutecznej opieki zdrowotnej dającej personelowi medycznemu możliwość budowania partnerskich relacji z pacjentami.
System i otoczenie – organizacja systemu opartego na doświadczeniach pacjentów, personelu medycznego i administracyjnego placówek leczniczych.

W praktyce oznacza to, że rozpoczęcie wprowadzania zmian systemowych nie powinno rozpoczynać się od przygotowania przez urzędników i ekspertów projektu nowych regulacji prawnych i przekazania go do konsultacji, a od badań i wywiadów z pacjentami i personelem medycznym, testów proponowanych zmian od małej do dużej skali, aby w następnym kroku zaproponować zmiany i przekazać je do konsultacji zainteresowanym środowiskom.

Tak więc reformując system, należy zawsze zadać sobie pytanie, czy planowane zmiany mają bezpośredni lub co najmniej pośredni wpływ na pomoc placówkom leczniczym, a przede wszystkim personelowi medycznemu na sprawowaniu opieki skoncentrowanej na pacjencie. Jeśli nie, to tych działań nie należy podejmować. W praktyce oznacza to, że rozpoczęcie wprowadzania zmian systemowych nie powinno rozpoczynać się od przygotowania przez urzędników i ekspertów projektu nowych regulacji prawnych i przekazania go do konsultacji, a od badań i wywiadów z pacjentami i personelem medycznym, testów proponowanych zmian od małej do dużej skali, aby w następnym kroku zaproponować zmiany i przekazać je do konsultacji zainteresowanym środowiskom. W ten sposób przygotowywane i wprowadzane zmiany będą odpowiadały potrzebom i możliwościom bezpośrednich uczestników procesu leczenia, tzn. pacjentom i personelowi medycznemu. Istnieją nowoczesne, sprawdzone narzędzia, które są częścią „kreatywnego projektowania” (ang. Digital Thinking), którego celem jest tworzenie nowych lub zmienianie istniejących produktów, usług lub procesów opartych na doświadczeniu użytkowników. Metodologia ta jest z powodzeniem używana na świecie również przy projektowaniu i wprowadzaniu zmian w ochronie zdrowia.

A jak takie zmiany są wprowadzane w Polsce? Przykładem niech będzie reforma „sieci szpitali”. Projekt zmian powstał w gabinetach Ministerstwa Zdrowia, a następnie był konsultowany ze środowiskiem i wprowadzony w życie, nie uwzględniając większości zastrzeżeń środowiska. Co reforma zmieniała dla personelu medycznego? Czy dała im więcej czasu na budowanie relacji z pacjentami? Czy placówki mają więcej środków finansowych? A co reforma „sieci szpitali” zmieniła dla pacjentów? Czy skrócił się czas oczekiwania na wizytę u lekarza specjalisty? Czy poprawiło się działanie Szpitalnych Oddziałów Ratunkowych i nocnej i świątecznej pomocy medycznej? Odpowiedzi znamy wszyscy. Pozytywne aspekty reformy to co najwyżej fakt, że rozliczanie ryczałtem dla części placówek oznacza łatwiejsze długoterminowe planowanie finansowe, ale to można było osiągnąć, nie marnując czasu i pieniędzy na reformę systemu, tylko wydłużając kontraktowanie usług na okresy kilkuletnie.

Innym przykładem, tym razem idącym w dobrym kierunku, może być realizacja pilotażowego programu POZ PLUS. Jeśli w analizie efektów projektu zostaną uwzględnione doświadczenia pacjentów, personelu i placówek leczniczych i głównie na podstawie tych doświadczeń zostanie przeprowadzona reforma systemu ukierunkowana na działania profilaktyczne i opiekę koordynowaną, to jest duża szansa na długoterminowe osiągnięcie pozytywnej zmiany.

Jeśli chcemy, żeby to pacjent był ważniejszy od procedury i rozliczeń, decydenci systemu muszą podjąć działania do tego zmierzające, które będą się opierać na potrzebach i doświadczeniach pacjentów, personelu medycznego i administracyjnego placówek leczniczych.

Podsumowując, jeśli chcemy, żeby to pacjent był ważniejszy od procedury i rozliczeń, decydenci systemu muszą podjąć działania do tego zmierzające, które będą się opierać na potrzebach i doświadczeniach pacjentów, personelu medycznego i administracyjnego placówek leczniczych oraz muszą zrezygnować ze zmian systemowych, które nie mają wpływu na osiągnięcie tego celu. Niezbędne jest również ponadpartyjne porozumienie polityczne, które zagwarantuje ciągłość prowadzonych działań. Nie jest możliwe osiągnięcie poprawy w ciągu jednej czy nawet dwóch kadencji sejmu. Nie osiągnie się również zmiany, jeśli nie zwiększy się znacznie środków przeznaczonych na finansowanie systemu ochrony zdrowia i nie będzie się ich wydawać w sposób oszczędny i skierowany wyłącznie na zmiany, które mają wpływ na stworzenie systemu skoncentrowanego na pacjencie.

Leszek Denkiewicz

Zapisz się na newsletter, żeby nie przegapić następnego artykułu.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *